Bizans Müesseselerinin Osmanlı Müesseselerine Tesiri Var Mıdır?

Araştırdığım kadarıyla, bu alanda uzman olan M.Fuad KÖPRÜLÜ Hoca’nın çalışması dikkatimi çekti. Osmanlı Devleti, Müslüman Türk devlettir. Dolayısıyla devlet ve hukuk alanında İslam ve Türk geleneklerinin esasları etkili olmuştur. Bizans Devleti’ne baktığımızda ise Hristiyanlık resmi din olduğu için devlet ve hukuk alanında Osmanlı ile etkisinin olmadığı düşünülür. Tarihin her döneminde Türkler ve Bizanslılar münasebet içindeler. Bu yüzden etkileşimin olmaması mümkün değildir. Osmanlı bir uç beyliği olarak kurulmuş ve devletleşme imtihanını Bizans’a karşı vermiştir Özellikle Osmanlı’nın Bizans’ın payitahtını ele geçirmesi ile köklü bir devletin üzerine, yeni bir devlet kurulması, Roma İmparatorluğu’nun da varisi olduğu fikrini uyandırmıştır. Fatih Sultan Mehmed’in Osmanlı’yı devletten imparatorluğa dönüştürmesi, Bizans devlet modelinin örnek alındığının kanıtıdır. En önemli gelişme ise İstanbul’un fethinden sonra Fatih’in devleti teşkilatlandırma yoluna gitmesi, Bizans’ın Osmanlı üzerindeki etkilerinin göstergesidir. Devlet yönetimine baktığımızda, Osmanlı Padişahları ve Bizans İmparatorlarının yetkilerinin aynı olduğu görülür. Padişahta, İmparator gibi geniş yetkilere sahiptir. Devleti yönetir, kanun koyar vs. örnek olarak gösterilebilir. Aynı şekilde hem Padişahın hem de İmparatorun yetkileri sınırsız değildir. Osmanlı ve Bizans teşkilatlarına bakıldığında ise, hemen hemen kurumların görev ve yetkilerinin birbirine benzediğini görmekteyiz. Örnek olarak; “ekber ve erşed sisteminin” Osmanlı’dan önce, Bizans devletinde var olduğunu gösterebiliriz. Hukuk alanında, devlet teşkilatlarında olduğu benzerliklerin olmadığı söylenir. Bunun en önemli nedeni Osmanlı şeri ve örfi hukukla yönetilirken, Bizans’ta kilise hukuku ön plandadır. Aslında hukuk sisteminde dahi benzerlikler mevcuttur. Ceza şekillerine baktığımızda ise bunu net olarak görebiliriz. Bizans cezaları da şeriat gibidir yani kısas vardır. Şöyle örnek verebiliriz; şeriatta da hırsızlığın karşılığı el kesme, Bizans hukuk sisteminde de hırsızlığın karşılığı el kesme şeklindedir. Sonuç olarak Osmanlı Devleti’nin Bizans ile komşu olduğu, birbirleri ile münasebette bulundukları ve en önemlisi kadim payitahtının ele geçirdiği için etkileşimin üst düzeyde olduğunu söyleyebiliriz.